Jaren geleden deed de psychologe Carol Dweck een onderzoek bij een groep schoolkinderen. De kinderen kregen allemaal een puzzel. De eerste puzzel was eenvoudig, waarna alle kinderen individueel te horen kregen dat zij het goed hadden gedaan. Echter, de ene helft van de groep kreeg te horen dat zij de puzzel goed hadden gemaakt omdat zij intelligent zijn; de andere groep kreeg te horen dat zij goed hun best hadden gedaan om de puzzel op te lossen. Vervolgens kregen de kinderen opnieuw een puzzel, een veel moeilijkere deze keer. Na afloop kregen alle kinderen de vraag of zij bereid waren om te gaan oefenen met de eenvoudige, of juist met de moeilijke puzzel. Opvallend was dat de kinderen die eerst te horen hadden gekregen dat zij intelligent zijn, veel minder bereid waren om de moeilijke puzzels opnieuw te doen dan de kinderen die hadden gehoord dat zij goed hun best hadden gedaan.
Dweck testte hiermee twee denkstijlen:
1. De groeimindset (growth).
2. De vaste mindset (fixed).
Groeimindset
Mensen met deze mindset hebben de overtuiging dat je je capaciteiten kunt ontwikkelen. Hoewel iedereen zich in een eigen tempo ontwikkelt, is in hun ogen iedereen met de juiste begeleiding en overtuiging in staat om zijn of haar capaciteiten te vergroten. Hierbij hoort ook dat falen vooral betekent dat je enkel meer moet oefenen. Je dient altijd te proberen om het maximale uit jezelf te halen. Iemand met een groeimindset is dan ook in staat om te leren van feedback c.q. kritiek. Waar precies de limiet ligt van iemands capacitei¬ten is onduidelijk, feit is wel dat motorische vaardigheden en zelfs IQ of een CITO-score geen vast gegeven zijn, maar een momentopname.
Vaste mindset
De mensen met deze mindset hebben de overtuiging dat capaciteiten vast staan. Op het moment dat je ergens succes in hebt, dan heb je daar talent voor. Dingen waar je minder goed in bent, probeer je te vermijden. Op die manier maak je geen fouten en krijg je geen negatieve feedback. Daardoor is het succes van anderen vaak ook bedreigend. Perfectionisme of faalangst kunnen sneller een rol gaan spelen en zo nieuwe ervaringen in de weg gaan staan. Ook het snel opgeven hoort bij de vaste mindset. Vanuit deze relatieve onzekerheid wordt bevestiging gezocht voor iemands talent, intelligentie of persoonlijkheid. Tennissers die geloven dat zij een natuurtalent zijn, kunnen motivatie verliezen. Want waarom zou je hard werken als het allemaal om de juiste genen gaat?
Gevolgen van beide mindsets
Je kunt je voorstellen dat de gevolgen van deze mindsets verschillend zijn voor tennissers. Waar spelers met een groeimindset doelen stellen die gericht zijn op ontwikkelen door hard te werken, is een speler met een vaste mindset meer gericht op winnen en het bewijzen van talent. Spelers met een vaste mindset zien fouten als een gebrek aan talent en kunnen afhaken, waar spelers met een groeimindset fouten kunnen beschouwen als onderdeel van het leerproces. Het zal je niet verbazen dat faalangst vele malen vaker voorkomt bij spelers met een vaste mindset.
Vragen die passen bij een groeimindset:
Wat was vandaag mijn beste fout?
Van wie heb ik vandaag wat geleerd?
Waar heb ik vandaag erg mijn best voor gedaan?
Wat zou ik graag nog willen leren?
De juiste mindset stimuleren
De omgeving van een speler (trainer, ouders) heeft veel mogelijkheden om de juiste mindset te stimuleren bij spelers en daarmee een goede leeromgeving te creëren. Dit begint bij communicatie. Geef als trainer complimenten over wat een speler heeft geleerd of wat hij laat zien. Benadruk de inzet van een speler en zijn invloed daarop. Vraag hoe een speler van een fout kan leren om zichzelf te ontwikkelen. Benadruk bij feedback wat de speler al heeft ontwikkeld en wat hij kan, in plaats van waar de speler talent voor heeft. Beschouw profspelers ook al rolmodellen. Hoe hebben zij zich ontwikkeld? Waren ze altijd al zo rustig op de baan? Hadden ze altijd al die fenomenale backhand? Laat spelers ontdekken hoeveel tijd en energie er door de toppers is (en wordt) gestoken in de ontwikkeling.
Tip: Is je de tattoo van Stan Wawrinka wel eens opgevallen? Zoek het maar eens op. Het is een quote van Samuel Beckett, Iers toneelschrijver die een Nobelprijs voor Literatuur won in 1969. De quote heeft betrekking op het goede van fouten maken, ervan leren en doorzetten. De quote heeft meerdere ingrediënten van een groeimindset.