Onlangs haalde Nick Kyrgios de voorpagina van de sportbladen door tijdens het Masters toernooi in Shanghai tegen Mischa Zverev een wedstrijd te tanken. Het tanken van een wedstrijd is het zichtbaar je best niet meer doen en het opzettelijk opgeven van de strijd. Kyrgios stond 3-1 achter in de eerste set, breekpunt tegen en serveerde toen heel zachtjes en liep meteen van de baan. Zijn tegenstander kon de bal makkelijk wegslaan en daarmee op 4-1 komen. Het publiek riep ‘boeh’ en de scheidsrechter sprak Kyrgios aan op zijn gedrag. Bij een professionele tenniswedstrijd is een dergelijke gebeurtenis zeer uitzonderlijk. Echter op clubniveau gebeurt dit geregeld en vaker bij jonge spelers dan bij oudere.
Wat is de oorzaak van het tanken?
Tanken gebeurt meestal in een situatie waarin de frustratie groot is. Het is in feite een poging van een speler om zijn ego te beschermen en daarmee zijn zelfvertrouwen in stand te houden. Door te tanken geeft de speler het signaal aan zichzelf én de buitenwereld dat hij eigenlijk niet echt heeft verloren van de ander. Hij deed tenslotte zijn best niet. Zijn ego blijft dan gespaard. Hij kan zichzelf en anderen immers wijsmaken dat als hij echt zijn best had gedaan hij misschien wel had gewonnen. Een (jonge) speler heeft vaak het gevoel zich echt geen raad meer te weten, alvorens tankgedrag te vertonen. Eerst zie je vaak signalen van wanhoop bij een speler. Hij kijkt naar de kant, steekt zijn armen in de lucht of zijn handen in de het haar. Daarna wordt een speler vaak onverschillig. Het lijkt alsof het hem allemaal niet meer uitmaakt. Vervolgens loopt de emotie zo hoog op, dat de speler er voor kiest om opzettelijk de strijd op te geven. Ook komt het vaak voor de spelers op dergelijke momenten dingen hardop en op een overdreven manier gaan benoemen. Voor ouders en/of trainers zou dit een mooi aanknopingspunt zijn voor een gesprek. Niet meteen na de wedstrijd of (nog erger) tijdens het emotionele moment op de baan, maar later als de emotie weggeëbd is. Vaak blijkt de wedstrijd dan een bijzondere lading te hebben en spelen verwachtingen een belangrijke rol. De kans op tanken wordt vergroot als je speelt tegen een vriend of vriendin, tegen iemand van wie je (vindt dat je) hoort te winnen, tegen je rivaal of tegen iemand die je ziet als jouw angstgegner. Een angstgegner is iemand van wie jij op papier hoort te winnen, maar die jou in het verleden al vaker heeft verslagen.
Dat emoties er soms uit moeten, is een bekend fenomeen in de psychologie. Met een mooi woord het dit catharsis, oftewel emotionele zuivering. Een bepaalde emotie loopt op en moet er op een bepaald moment uit. Vergelijk het met huilen bij een film. Het is dus ook niet altijd goed om je emoties te negeren of weg te stoppen. Maar er zijn veel verschillende manieren om je emoties kwijt te raken. Met je racket gooien of tanken zijn bekende negatieve voorbeelden. Maar de emotie leggen in je slagen of in de vorm van vechtlust, voetenwerk en onverzettelijkheid is een positieve manier om je emoties kwijt te raken.
Hoe voorkom je tanken?
Sport en emotie horen bij elkaar en bijna elke speler heeft wel eens ervaren dat het lekker zou zijn om gewoon van de baan te stappen en te stoppen met de wedstrijd. Hij is dan een stap verwijderd van het tanken van de wedstrijd. Toch weten veel spelers zich dan te beheersen. Zij hebben zich strategieën eigengemaakt om hier goed mee om te gaan. De manier waarop een wedstrijd wordt benaderd kan al de eerste manier zijn om je te wapenen tegen tanken. Let in jouw voorbereiding goed op de volgende zaken:
1. Ga zonder verwachtingen de wedstrijd in. Je weet dat de bal rond is en dat de wedstrijd pas voorbij is als het laatste punt is gespeeld en meer van dit soort ware clichés. Maak een plan hoe je wilt gaan spelen en zorg ook voor een plan B dat je gaat inzetten als blijkt dat plan A niet werkt. Bereid je in de voorbereiding voor op een goede strijd, waarin je alles geeft en doet wat je kan. Laat alle verwachtingen over wie er gaat winnen of verliezen over aan de mensen die de wedstrijd niet hoeven te spelen. Jij speelt en laat je niet beïnvloeden door verwachtingen.
2. Beeld je van te voren in, hoe jouw gedrag er op de baan uit gaat zien. Ga je mooie punten duidelijk vieren met een harde ‘come on!’ of blijf je rustig en gefocust gedurende de wedstrijd, onafhankelijk van de stand? Hoe duidelijker jouw beeld is van jouw wenselijke gedrag op de baan, hoe makkelijker het wordt om dat gedrag daadwerkelijk te vertonen.
3. Koppel jouw gedrag aan bepaalde waarden die voor jou belangrijk zijn. Waar sta jij voor als tennisser? Vind je doorzettingsvermogen een belangrijke waarde, dan heeft tanken weinig kans bij jou. Vind je respect belangrijk, dan heeft dat tevens gevolgen voor jouw gedrag op de baan en hoe je omgaat met jouw tegenstander en de wedstrijd.
4. Op het moment dat je merkt dat de frustratie erg hoog oploopt bij je, zorg er voor dat je een manier hebt om dit tegen te gaan. Geef jezelf wat extra tijd voordat je aan het volgende punt begint en richt je aandacht op je ademhaling. Gebruik een sleutelwoord, waar je van ontspant of eventueel zelfs om moet lachen. Dat kan ‘relax’ zijn of ‘appelflap’. In ieder geval iets waarvan je niet snel over de rooie gaat. Veel profspelers maken ook gebruik van strategieën om de emoties te beheersen. Kijk maar eens wat ze doen in de wissels of tussen de punten. Heb je bijvoorbeeld Milos Raonic wel eens zien mediteren tussen de games?
Mocht het toch een keer mis gaan, bedenk dan dat je niet de enige bent die dit overkomt. Zelfs Kyrgios is dit overkomen en ook hij zal niet de laatste zijn. Emotie hoort bij sport en ouders en trainers zijn er om gedrag te bespreken en de speler te helpen. Je hoeft immers geen sportpsycholoog te zijn om een speler het gevoel te geven dat verliezen mag en te bespreken dat verwachtingen over de uitkomst van een wedstrijd zelden tot goede resultaten hebben geleid.
De term tanken wordt wel een foutief gebruikt om aan te geven dat een speler de ballen keihard gaat rossen en beuken, om allemaal winners te slaan. De verwarring is echter wel begrijpelijk. Als een speler merkt, dat er geen doorkomen aan is tegen een sterke tegenstander, kan hij er voor kiezen om zeer agressief te spelen met veel risico. Hierdoor kan de tegenstander veel punten cadeau krijgen. Dit is echter geen echte tanken, omdat de speler nog wel –wanhopig, zijn best doet om punten te winnen of om zijn tegenstander uit balans te krijgen.