Je speelt een goede wedstrijd tegen de nummer één geplaatste van een open toernooi. Je wint de eerste set met 6-4 en in de tweede set loop je uit naar 5-3. Hij wint zijn servicegame en jij kan het uitserveren. Hoewel je de hele wedstrijd speelde alsof je niets te verliezen had, denk je daar nu ineens anders over. Je hebt zo’n goede voorsprong opgebouwd dat jij nu ineens wat te verliezen hebt. De gedachten hieraan zorgen ervoor dat je gespannen wordt. Dan denk je aan de reacties van anderen als je toch nog zou verliezen: “Ongelooflijk zeg, dat je dit nog hebt weggegeven”. De spanning neemt nog meer toe. Als je het eerste punt begint met een dubbele fout, neemt de spanning nog meer toe en daarmee wordt de druk je te veel. Je verkrampt, verliest je servicegame en de vervolgens de set. De derde set is jouw tegenstander jou de baas en je verliest de wedstrijd.

Iedereen heeft wel eens van de term choken gehoord. Ook wordt er vaak gesproken over het spelen met een dikke arm, als op de tennisbaan een bal wordt gemist. Hierbij is de taakuitvoering op een belangrijk moment, vele malen minder dan werd verwacht. Het verlangen om goed te presteren in situaties die van belang zijn, creëert bij veel tennissers prestatiedruk. Een wedstrijd voor eigen publiek of een eerste finale zijn ook situaties die kunnen zorgen dat een speler ‘chookt’. Nu moet het tenslotte goed gaan…
Wat gebeurt er bij choking?

Voor een goede prestatie heeft een speler een optimale hoeveelheid spanning nodig. In het algemeen geldt dat wanneer je een (te) lage mate van spanning hebt, dit een zwakke prestatie tot gevolg heeft. Je bent niet scherp en alert en dat heb je wel nodig om te presteren. Een dosis ‘gezonde wedstrijdspanning’ is goed.  Een wat hogere mate van spanning leidt tot een betere prestatie. Iedere speler heeft een punt van optimale spanning, waarbij er sprake is van een ideale prestatietoestand. Hier is de mate van spanning op een perfect niveau en dit beïnvloedt de prestatie op een positieve manier. Wanneer de spanning verder toeneemt en een speler voorbij gaat aan dit punt, neemt de kwaliteit van de prestatie weer af. In de afbeelding zie je deze wisselwerking tussen de mate van spanning en de prestatie. Dit schema wordt ook wel het ‘omgekeerde U-schema’ genoemd. Volgens de omgekeerde U wordt bij een te hoog niveau van spanning de prestatie geleidelijk minder. In de tennispraktijk is dit (meestal) niet zo. Bij te hoge spanning neemt de prestatie vaak dramatisch af. De vaardigheden van een speler storten in elkaar en hij kan ‘ineens’ niet meer goed functioneren. Dit noemen we choken.

Als de prestatie van een speler door spanning afneemt, kiest de speler zelf of het publiek er vaak voor om ‘oppeppende’ opmerkingen te plaatsen. Opmerkingen als: “Kom op! Nu jij weer” of “Deze game móet je pakken” helpen hierbij juist niet. De oorzaak van de verminderde prestatie ligt juist in een te grote mate van spanning en dus moet de spanning eerst omlaag.

Voorbeeld: Vorig jaar speelde een speler in de heren hoofdklasse een belangrijke wedstrijd. Hij stond voor en er was veel publiek. Met het einde in zicht begon hij te choken. Een van zijn teamgenoten had dit door en in tegenstelling tot oppeppende opmerkingen te plaatsen zei hij: “Zie je die meid daar op de tribune zitten? Als jij deze wedstrijd wint, gaat zij mee op stap vanavond’. Dat nam even de aandacht weg van de wedstrijd en maakt te speler aan het lachen. Zijn spanningsniveau nam snel af, waardoor hij weer in de optimale zone terechtkwam en de wedstrijd won.

Mentale tips op momenten van choken:

Focus je voorafgaand aan het punt op je ademhaling!
Een paar keer rustig ademen heeft een direct effect op je innerlijke toestand en kan meteen een klein beetje spanning wegnemen. Let vooral op het rustig en lang uitademen voor ontspanning. Bovendien richt je daarmee je aandacht! Je bent bezig met je ademhaling en dus even niet met analyseren.

Gebruik een kernwoord!
Het kernwoord dient dan gericht te zijn op ontspanning. Dat kan ‘Relax’ zijn of ‘Ontspan’. Maar kan ook iets geks zijn als ‘Ik lach hier om’.

Lach!
Dit kan een glimlach zijn of even en kort ‘onderonsje’ met een supporter. Het doel is om de spanning weg te nemen.