Tijdens de competitieperiode is het interessant om tennis eens wat nader te bekijken als teamsport. Welke teams zijn er in 2014 kampioen geworden tijdens de verschillende competities? Waren dit ook de beste teams? De definitie van ‘Het beste team’ is natuurlijk niet zo makkelijk te formuleren. Is dat het team dat ‘op papier’ het sterkst is? Of is het wellicht het hechtste team dat de beste prestaties levert? Zelfs als de teams al lang en breed samengesteld zijn, iedereen zich voorbereid heeft en iedereen er inmiddels al een aantal wedstrijden op heeft zitten, kunnen we in psychologisch opzicht toch nog wat verschillen ontdekken tussen teams. Tennissend Nederland gaat langzaam de balans opmaken. Wie gaan er meedraaien in de bovenste regionen? Welke teams worden de beste kansen toegedicht? Welk team heeft in psychologisch opzicht het beste team op de baan?

Sommige teams spelen al jaren samen. Andere teams hebben één of meer nieuwe spelers. Er zijn zelfs teams met een volledig nieuwe samenstelling. De mate waarin spelers elkaar kennen en met elkaar hebben samengespeeld, verschilt dus in sterke mate. Voor teams die dit jaar te maken hebben met een grotendeels nieuwe samenstelling en/of een nieuwe coach, is het teamproces vaak een race tegen de klok. Dit vraagt leiderschap! Hoeveel tijd heb je met elkaar doorgebracht? Hoeveel uren heb je met elkaar op de baan gestaan? Staan alle neuzen dezelfde kant op? Bij het teamproces komt echter nog wel meer kijken.

Elk team dat succesvol wil zijn, of dit nu een managementteam of een sportteam is, moet verschillende fases doorlopen om optimaal te kunnen presteren. Het begint met de forming fase. Clubs, trainers en spelers doen er voor aanvang van de competitie alles aan om de teams voor het aankomende seizoen rond te krijgen. Welke spelers blijven, welke spelers komen nieuw, welke spelers vallen af en welke spelers gaan voor het avontuur bij een andere club? Een regelmatig wisselende samenstelling zorgt er voor dat veel teams deze eerste fase elk seizoen weer doorlopen. Spelers leren elkaar kennen op de baan en naast de baan. Klikt het op de baan? Klikt het naast de baan? Vervolgens komt een team in de storming fase. De kaarten worden geschud. Wie zijn mijn concurrenten binnen het team? Hoeveel wedstrijden ga ik nog spelen nu die nieuwe speler in ons team speelt? Iedereen is op zijn hoede, tast af en vecht voornamelijk voor zijn eigen positie in het team. Na deze fase komt een team in de norming fase. De teamnormen en teamwaarden worden bepaald. Wat is de hiërarchie? Wie neemt de leiding op de baan en wie naast de baan? In welke opstelling wordt gespeeld? Wie dubbelt met wie? De captain of de coach heeft vaak een belangrijke rol in het formeren van de groepsnormen. Hier wordt de basis gelegd voor het winnen van wedstrijden. In deze fase leren de teamleden de taken en verantwoordelijkheden kennen, van zichzelf en van de anderen. Lukt het een team om alle neuzen één kant op te krijgen, dan pas komt de performing fase aan de orde. Dit is de fase waarin een team goed functioneert en goed kan presteren. De spelers kennen elkaars kwaliteiten en valkuilen, respecteren elkaar en zijn bereid om voor elkaar door het vuur te gaan. Het team is een team in plaats van een groep van (goede) individuele spelers. Dit is tevens de fase waarin de teamdoelstellingen helder en uitdagend geformuleerd zijn. Het team is in staat om tegenslagen te accepteren, overwinningen te vieren, er te staan op de belangrijke momenten. Het team is bereid te knokken voor elke centimeter op de baan. En misschien nog wel het belangrijkste: de performing fase is de fase waarin spelers elkaar kunnen aanspreken op hun verantwoordelijkheid, zonder dat er scheve gezichten getrokken worden. Kortom, een fase die nog niet zo maar één-twee-drie bereikt is en die heel veel vergt van de energie, daadkracht en volhardendheid van club, coach en spelers.

En laat er geen misverstand over bestaan: in elke fase kan een team wedstrijden winnen! Maar teams die met elkaar de performing fase hebben bereikt onderscheiden zich van de rest op cruciale momenten. Niet voor niets zeggen we: “Talent wint wedstrijden, teamgeest wint kampioenschappen”!  In de sport (en in het leven) zijn fouten en verkeerde beslissingen van alle dag. Dit hoort bij het ontwikkelproces. Van fouten kan je leren! Zonder fouten geen vooruitgang! Een goed team ziet gemaakte fouten als een kans om beter te worden en concentreert zich ondertussen op de controleerbare dingen. Een tenniswedstrijd én het verloop van de competitie is vaak een spel van een paar punten. De foutenmarge is klein. Eén puntje kan doorslaggevend zijn in de strijd om het kampioenschap of in de strijd om degradatie. In een wedstrijd kunnen een paar punten cruciaal zijn voor de uitslag. Het momentum kan zo maar keren. De punten die je als team nodig hebt, liggen in elke onderbreking van het spel. Welk team is bereid om te vechten voor die punten? Een echt team kan zichzelf en de mensen om zich heen aanzetten om te vechten voor de punten. Dat heeft een team onder controle! En een paar punten kunnen het verschil maken!

Zitten jouw team al in de performing fase? Want… elk punt telt!